Festival Nauke 2015

SCIENCE CAFFE

18:30 – 19:30

BEST – PODGORICA

MINI LOGIČKO TAKMIČENJE

Želite li da oprobate svoje znanje i logičke sposobnosti? BEST Podgorica i ove godine za vas sprema zanimljiv i kreativan program u obliku logičkog takmičenja. Učestvujte u raznim mozgalicama i rješavajte logičke zadatke.

NAUČNE TRIBINE

19:30 – 21:00h

MSc Ranko Tošković

Magnetizam: atom po atom

Ono sto određuje magnetske osobine nekog materijala su atomi koji ga grade. Koristeći poseban mikroskop, možemo vidjeti te atome, i ne samo to, već te iste atome pomjerati i na taj način praviti strukture različitih dimenzija i oblika. Atom po atom! Te iste atome i strukture od njih sagrađene, možemo mjeriti korišćenjem istog mikroskopa. Ovaj fascinantan instrument, u kombinaciji sa magnetskim atomima, pruža jedinstvenu mogućnost da steknemo uvid u magnetizam jednog jedinog atoma, ali i da sami kreiramo (nano-)magnete, počev od najjednostavnijeg magneta, lanca od dva atoma istog hemijskog elementa, do mnogo složenijih jednodimenzionalnih i dvodimenzionalnih struktura. Na taj način, kontrolišući kompleksnost magnetskih struktura sa atomskom preciznošću, saznajemo više o magnetizmu na nivou na kom nastaje, kao i kako se razvija sa povećavanjem dimenzija, što omogućava bolje razumijevanje, a samim tim i predviđanje ponašanja magneta koje možemo da vidimo svojim očima bez posredovanja gore pomenutog mikroskopa.

Ranko Tošković je istraživač koji proučava magnetizam na nivou atoma. U svom istraživanju on koristiScanning Tunneling Microscope na temperaturama bliskim apsolutnoj nuli u Ultra High Vacuum uslovima. Ovaj mikroskop mu omogućava da “vidi” pojedinačne atome i pomjerajući ih, kreira različite strukture. Zatim ispituje magnetske osobine ovih atoma i atomskih struktura, koristeći isti mikroskop. Ovakva istraživanja o osobinama najmanjih magnetskih struktura, vode do do boljeg razumijevanja mnogo složenijih magnetskih materijala na makroskopskom nivou.

dr Radenka Krsmanović Whiffen

Institut za nuklearne nauke Vinča, Beograd

Nanofosfori – materijali za svijetliju budućnost

Materijali koji su u stanju da apsorbovanu energiju pretvore u vidljivu svjetlost, bez izlaganja visokim temperaturama, poznati su kao luminescentni materijali ili fosfori. Nanofosfori su posebno kreirani luminescentni nanomaterijali, neorganskog porijekla, i od izuzetne su važnosti za industrijsku proizvodnju ogromnog broja uređaja današnjice. Prisutni su na svakom koraku: od mobilnih telefona i konvencionalnih TV uređaja, elektroluminescentnih i plazma displeja, preko visokoemisionih svjetlosnih izvora, lasera i svjetlosnih dioda, do modernih dijagnostičkih uređaja (npr. rendgenska i pozitronska tomografija). U novije vrijeme nalaze primjenu i kao biomarkeri u medicini, a trenutno je aktuelna „potraga“ za novim nanofosforima neophodnim za stvaranje sledeće generaciju bijelih LED dioda (WLED) kao ekološki čistog oblika rasvjete.

Dr Radenka Krsmanović Whiffen, rođena 1975 u Podgorici, doktorirala je na temi „Structural Characterization of Advanced Optical Materials“ na Fizičkom fakultetu Univerziteta u Antverpenu, Belgija. Primarna oblast naučnog interesovanja je primjena metoda optičke spektroskopije i elektronske mikroskopije u istraživanjima nanostrukturnih materijala.  Njen rad posvećen je kreiranju i ispitivanju novih luminescentnih nanomaterijala. Dr Krsmanović je objavila 45 publikacija u međunarodnim naučnim časopisima i učestvovala na brojnim naučnim konferencijama i skupovima u zemlji i inostranstvu.  Dobitnica je prestižne stipendije grada Pariza “Research in Paris” koja joj je omogućila istraživanje na Chimie-ParisTech Institutu kao gostujući naučnik.

MSc Martin Đukanović

Aritmetika krivih

Daćemo veoma kratak uvod u probleme razlomačnih tačaka na krivama i ukazati na njihovu veliku složenost. Primjerom ćemo objasniti pojam eliptičke krive i aritmetičke složenosti na njoj.

Martin Đukanović je rođen 1988.  u Nikšiću, gdje je završio osnovnu i srednju školu. Osnovne studije matematike je završio na Prirodno-matematičkom fakultetu u Podgorici. Magistrirao je na univerzitetu “Bordo 1”. Trenutno je doktorand na matematičkom institutu univerziteta u Lajdenu gdje izrađuje tezu na temu aritmetičke geometrije. Čest je saradnik ljetnih škola u organizaciji Prone.

MSc Miljan Bigović

Alilovanje aldehida pomoću visoko-funkcionalizovanih alilujućih reagenasa i dalje  transformacije proizvoda

U našim istraživanjima smo pokazali da se aldehidi mogu uspješno alilovati pomoću 4- (brommetil)-1,3-dioksol-2-ona u prisustvu indijuma u vodenoj sredini, pri čemu se u toku 15 minuta dobijaju homoalilni alkoholi, kod kojih dolazi do premještanja dvostruke veze. Proizvodi alilovanja su dobijeni u formi enol-karbonata, kao zaštićenog oblika α,β-dihidroksi-ketona, odnosno aldola hidroksiacetona. Reakcija alilovanja je stereoselektivna i u skoro svim slučajevima kao glavni (a u nekima i jedini) proizvodi dobijeni su anti-enol-karbonati, čija je relativna konfiguracija u nekoliko primjera potvrđena rendgenskom strukturnom analizom. U cilju efikasnog dobijanja α,β-dihidroksi-ketona iz enol-karbonata, isprobano je nekoliko različitih postupaka deprotekcije, pri čemu se kao najbolji reagens za tu svrhu pokazao vodeni rastvor živa(II)-nitrata. Prevođenje enol-karbonata u ciklične zasićene karbonate (koji su još jedna zaštićena forma α,β-dihidroksi-ketona) izvršeno je pod vrlo blagim eksperimentalnim uslovima, dodatkom katalitičke količine N,N-diizopropiletilamina. Pod ovakvim uslovima, u većini ispitanih primjera dolazilo je do stereoselektivnog nastajanja cis-cikličnih karbonata. Sa druge strane, povećanje količine baze na 5 ekvivalenata vodilo je selektivnom dobijanju trans-cikličnih karbonata. S obzirom na prisustvo egzometilenske dvostruke veze, izvršena je Heck-ova reakcija sa aril-jodidima, katalizovana kompleksima paladijuma i uz dodatak srebro-trifluoracetata. Reakcije su najprije izvođene pod termičkim uslovima, pri čemu su odgovarajući arilovani proizvodi dobijeni u umjerenim prinosima. Upotreba mikrotalasnog zračenja doprinijela je blagom povećanju prinosa Heck-ovih proizvoda u odnosu na termičke uslove, ali i do smanjenja reakcionog vremena sa nekoliko časova na 50 minuta. Reakcija je stereoselektivna i vodi nastajanju Z-aril-karbonata, čija je stereohemija potvrđena NOESY eksperimentom na nekoliko Heck-ovih proizvoda.

Miljan Bigović rođen je 13.08.1984. godine u Nikšiću. Studije hemije na Hemijskom fakultetu Univerziteta u Beogradu upisao je 2003., a diplomirao je 2009. godine. Iste godine na Hemijskom fakultetu  je upisao doktorske studije, iz oblasti organske hemije. Oblasti naučnog interesovanja su mu Organska sinteza, Medicinska hemija i Organometalna hemija. Osim naučno-istraživačkog rada na Fakultetu, bio je i aktivan učesnik manifestacija ,,Noć muzeja“ i ,,Festival nauke“, koje su se održavale u Beogradu od 2009. godine. Od 2009. godine je bio zaposlen na Inovacionom centru Hemijskog fakulteta u zvanju istraživač-pripravnik, a od 2011. kao istraživač saradnik. Od 2012. godine je zaposlen na Prirodno-matematičkom fakultetu Univerziteta Crne Gore u zvanju saradnika u nastavi, gdje je angažovan na izvođenju vježbi iz Organske hemije, a od 2015. godine i na predavanjima. Član je Srpskog hemijskog društva od 2010. godine i Društva hemičara Crne Gore od 2013. godine.

dr Olivera Komar

Fakultet političkih nauka, UCG

Vrijednosti studentske populacije u Crnoj Gori

Predstavljamo istraživanje koje fokusira 1) Kakve identitete i vrijednosti ima mladapopulacija u Crnoj Gori?, i 2) Da li  i u kom smjeru na  razvoj identiteta i vrijednosti studentske populacije u Crnoj Gori utiče visoko-obrazovni sistem? U vrlo burnom i intenzivnom procesu društvene i obrazovne transformacije u Crnoj Gori u proteklih dvadeset godina osnovni fokus je, u skladu sa raspoloživim resursima,  bio  na  normativnom  nivou  –  da  se  uspostave  pravila  u  skladu  sa evropskim i  međunarodnim standardima.  Naime, ekonomski i tehnološki razvoj u savremenom svijetu kao i naučna dostignuća i saznanja ubrzano mijenjaju postojeće društvene sisteme. Uspješno rješavanje problema sa kojima se suočava savremeni svijet, a posebno zemlje u procesu transformacije zahtijeva stvaranje demokratskog i tolerantnijeg društva, razumijevanje različitosti i afirmaciju kulturne tradicije. Pitanje koje sebi postavljamo u ovom istraživanju jeste: U kojoj mjeri su mladi u Crnoj Gori spremni  za  izazove  savremenog  doba  i  u  kojoj  mjeri ih  sa  stanovišta  razvoja savremenog evropskog identiteta i vrijednosti, visokoobrazovne institucije u Crnoj Gori za iste spremaju?

Olivera Komar je docentkinja na Fakultetu političkih nauka Univerziteta Crne Gore i koordinatorka Centra za društvena istraživanja na istom Fakultetu. Bavi se izbornim i političkim ponašanjem, partijskim i izbornim sistemima, a posebno je interesuje metodologija društvenih istraživanja.

MSc Nataša Lalović

„Zašto je nuklearna fizika i dalje u žiži ?!“

Na polju nuklearne fizike je interesovanje za atomsko jezgro popularno već gotovo čitav vijek. Uprkos brojnim dostignućima, ova avantura i dalje krije neka nerazjašnjena pitanja. Na tom putu eksperimentalna nuklearna struktura zahtijeva interpretaciju i podršku teorijskih modela da bi razumjela neobične osobine gradivnih elemenata jezgra – protona i neutrona i njihovo uzajamno dejstvo. U svijetu eksperimentalne nuklearne fizike, gama spektroskopija je dokazano pogodno „oruđe“ za istraživanje nuklearne strukture. Nakon što se jezgra proizvedu u pobuđenom stanju, ona teže da se oslobode viška energije, prelaze na osnovno stanje i pri tome emituju gama zrake. Osim ispitivanja tako emitovanih gama zraka, sam proces proizvodnje jezgara je veoma bitan, a a zajedno mogu biti ključni u razumijevanju sinteze elemenata i dinamike zvijezda. Međutim, tehnike koje se koriste u nuklearnoj fizici i rezultati eksperimenata iz oblasti nuklearne strukure pronalaze i brojne druge primjene. Neke od njih su dijagnostika tumora, problem nuklearnogotpada, unutrašnja bezbjednost itd.

Nataša Lalović (1988, Cetinje) je doktorand na Univerzitetu u Lundu (Švedska) i Institutu za istraživanje teškim jonima GSI u Darmštatu (Njemačka). Učestvovala je u eksperimentima iz oblasti nuklearne strukture u laboratorijama u Njemačkoj, Finskoj, Italiji i Francuskoj, a dio je grupe koja predlaže izvođenje novih eksperimenata i u brojnim drugim laboratorijama. Istraživanje je fokus njenog projekta, ali bitan dio čini i nastava, tako da je na Univerzitetu u Lundu uključena u nastavne aktivnosti više predmeta iz oblasti nuklearne fizike na nivou osnovnih i master studija.

PANEL DISKUSIJA

21:00 – 22:00h

Matematika i mi

Moderatori: Rinus Roelofs i Martin Đukanović

Holandski umjetnik Rinus Roelofs (1954) studirao je primijenjenu matematiku i umjetnost. Njegove skulpture pokazuju da su nauka i umjetnost dvije strane istog novčića.

KONCERT

22:00h

Duo gitara

Darko Nikčević & Srđan Bulatović

ASTRONOMSKO POSMATRANJE NEBA

23:00h